هم‌زمان با رشد صنعت فین‌تک فرصت‌ها و مدل‌های کسب‌و‌کاری بیشتری ظهور کرده‌اند. پلتفرم‌های دیجیتال همان‌طور که به طرز شگفت‌آوری مدل‌های کسب‌و‌کاری، رفتار مصرف‌کننده، قیمت‌گذاری و ساختار رقابتی را تغییر داده‌اند، نقش مهمی در تحول صنعت بانک‌داری را نیز بر عهده گرفته‌اند.

به طور عمومی پلتفرم‌سازی به مشتریان خدمات بیشتر، تجربه کاربری بهتر و مجموعه‌ای از مزایای گوناگون از جمله راحتی، انتخاب‌های بیشتر و قیمت‌گذاری منصفانه ارائه می‌دهد. وقتی صحبت از بانک‌داری پلتفرمی می‌شود، بانک‌ها و موسسات مالی باید با پذیرفتن ترندهای روز در حوزه فناوری مسیر رشد و موفقیت خود در بازار بانک‌داری پلتفرمی را ترسیم کرده و تمایزشان با سایر رقبا را نشان دهند.

بانک‌داری پلتفرمی چیست؟

بانک‌داری پلتفرمی در واقع مفهومی است که در آن یک بازارچه دیجیتالی متعلق به یک بانک یا یک کسب‌و‌کار که روی یک اپلیکیشن، سایت یا نرم‌افزار ارائه می‌شود و در آن خدمات بانکی و غیربانکی در دسترس مشتریان قرار می‌گیرد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشیم این است که بانک‌داری پلتفرمی با بانک‌داری باز تفاوت دارد، هر چند که این دو مفهوم می‌توانند با یکدیگر تعامل کرده و مزایای یکدیگر را تقویت کنند.

در واقع، بسیاری از پلتفرم‌های بانکی از مدل عملیاتی بانک‌داری باز پیروی می‌کنند. این یعنی پلتفرم‌های بانکی از Open APIها استفاده می‌کنند که به توسعه‌دهنده‌های ثالث اجازه می‌دهند سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های خود را حول خدمات موسسه‌های مالی و بانک‌ها ارائه دهند. به عبارت دیگر، بانک‌داری باز کمک می‌کند تا بانک‌داری پلتفرمی با گسترش طیف خدمات خود، سرویس‌های بهتری را به مشتریان بیشتر ارائه دهد.

بانک‌داری پلتفرمی و بانک‌داری دیجیتال

بانک‌داری پلتفرمی تا حدودی شبیه بانک‌داری دیجیتال است. بسیاری از مشتریان به پلتفرم‌های پرداختی برای پرداخت قبوض و یا انتقال وجه عادت کرده‌اند. با این حال، بانک‌داری پلتفرمی خدمات بیشتری نسبت به موسسه‌های مالی سنتی ارائه می‌کند. 

بانک‌ها و موسسه‌های مالی می‌توانند با بهره‌گیری از یک پلتفرم دیجیتالی در کنار خدمات سنتی مانند وام‌های مسکن و خرید لوازم ضروری، انتقال وجه و افتتاح حساب خدمات نوین دیگری نظیر وام نفر‌به‌نفر (از طریق برقراری ارتباط بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده و ایجاد تضمین‌های لازم) یا پرداخت هزینه بیمه شخص به طور مستقیم از حساب ارائه دهند. 

به این ترتیب بانک‌های سنتی به راحتی می‌توانند با سازمان‌ها و کسب‌و‌کارهای دیگر شریک شده و خدمات مالی منحصر‌به‌فرد و شخصی‌سازی‌شده را به مشتریان خود ارائه دهند.

رشد بانک‌داری پلتفرمی

با وجود این که در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر اپلیکیشن‌های پرداختی بوده‌ایم، اما بانک‌داری پلفترمی هنوز اول راه است. حتی برخی از فعالین این حوزه تحقق کامل بانک‌داری پلتفرمی در چند سال آینده را ناممکن می‌دانند. با این حال، کسانی که در حوزه فین‌تک فعالیت می‌کنند می‌دانند که بانک‌داری پلتفرمی گام‌های اولیه خود را برداشته و بانک‌ها به سمت پلتفرمی شدن حرکت می‌کنند.

هر روزه کسب‌و‌کارهای بیشتری به بازارچه‌های دیجیتالی مهاجرت می‌کنند تا بتوانند علاوه بر گسترش مشتریان خود، خدمات بهتری نیز ارائه دهند. بانک‌ها یا کسب‌و کارهایی که خدمات مالی ارائه می‌دهند نیز برای بقا و پیشرفت ناگزیر به طی این مسیر هستند.

به نظر می‌رسد کاربران تمایل بیشتری به تجربه‌های دیجیتالی نشان می‌دهند به طور ویژه کاربران جوان‌تر نسبت به مدل‌های پلتفرمی نظر مثبتی دارند چرا که در این مدل‌ها خدمات بسیار راحت‌تر، متنوع‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر در دسترس آن‌ها قرار می‌گیرد. 

شرکت‌های فین‌تک که خدمات بانکی ارائه می‌دهند باید یک راهکار بانک‌داری پلتفرمی برای افزایش جذب مخاطبان، بهبود خدمات و ایجاد تجربه کاربری بهینه در نظر بگیرند.

چطور برای بانک‌داری پلتفرمی آماده شویم؟

در مدل بانک‌داری پلتفرمی بانک‌ها به دلیل اختیارات و داده‌هایی که دارند، از موقعیت خوبی برخوردار هستند. اما کسب‌و کارهای غیر بانکی باید با استفاده از سرویس‌های بانک‌داری پلتفرمی خود را توسعه داده و چشم‌انداز آینده را ترسیم کنند. این کسب‌و‌کارها می‌توانند از طریق یکپارچه‌سازی با مدل عملیاتی بانک‌ها خدمات بانکی را به مشتریان خود ارائه دهند.

این کسب‌و‌کارها می‌توانند با توسعه یک اپلیکیشن و بهره‌گیری از سرویس‌های بانکی، خدمات جدید و متنوعی به مشتریان خود معرفی کرده و در این بازار رقابتی جای خود را مستحکم کنند.

چالش‌های بانک‌داری پلتفرمی

با جدی‌تر شدن بحث بانک‌داری پلتفرمی، قانون‌گذاران و متخصصین در خصوص این مدل پلتفرمی نگرانی‌هایی را ابراز کرده‌اند. به اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس بانکی با کسب‌و‌کارهای ثالث یکی از چالش‌های دیرینه بانک‌ها بوده است. برای به اشتراک‌گذاری این داده‌ها، باید از رویه‌های امنیتی سطح بالا بهره برد و مطابق با استانداردهای روز متدهای امنیتی را پیاده‌سازی کرد. این نگرانی‌های امنیتی در سمت کسب‌و کارها بیشتر است چرا که همه کسب‌و‌کارها توانایی مالی لازم برای پیاده‌سازی این متدهای امنیتی را ندارند. بنابراین برای قبول درخواست کسب‌وکارهای ثالث باید معیارهای مختلفی را در نظر گرفت.

همچنین بانک‌ها باید آماده تطابق با قوانین جدید باشند. با وجود این که دستورالعمل‌هایی مانند قوانین مبارزه با پول‌شویی به طور حتم باید در مدل بانک‌داری پلتفرمی رعایت شوند، اما نحوه پیاده‌سازی و وضعیت نظارت مستمر بر آن‌ها ممکن است بنا به نیازهای روز تغییر کنند. بنابراین بانک‌ها و موسسه‌های مالی باید انعطاف و سرعت لازم در پیاده‌سازی این قوانین جدید را داشته باشند.

حرکتی که متوقف‌شدنی نیست

با وجود این چالش‌ها، باید در نظر داشت که بانک‌داری پلتفرمی بخشی از تحول دیجیتال است و نمی‌توان آن را متوقف کرد. اکنون بسیاری از بانک‌ها و سازمان‌ها استراتژی‌های توسعه آینده خود را مبتنی بر این مدل طراحی می‌کنند. در آینده‌ای نه چندان دور بانک‌های و کسب‌و‌کارها باید به مدل پلتفرمی نگاه جدی‌تری داشته و گام‌های خود را در راستای پلتفرمی شدن بردارند. در این بین، بانک‌ها و کسب‌و‌کارهایی که بتوانند با سرعت بیشتری مسیر خود به سمت پلتفرمی شدن را طی کنند، در آینده سهم بزرگتری از این بازار جدید را به دست خواهند آورد. سوال این است که کدام بانک و کدام کسب‌و‌کار زودتر گام‌های خود به سمت آینده را برمی‌دارد؟