استونی را جمهوری دیجیتال می‌نامند. دولت این کشور مجازی، بدون مرز و محدودیت، بر بستر تکنولوژی بلاک‌چین و امن است؛ یک دولت الکترونیک واقعی! آیا این کشور کوچک پس از شوروی راه آینده را پیدا کرده است؟ محرک اصلی تحول دیجیتال آن چه بود؟
و از همه مهم‌تر تحول دیجیتال استونی چه چیزی در مورد آینده حاکمیت دیجیتال به ما می‌گوید؟ دولت الکترونیک در استونی (e-estonia) بر دو پایه استوار است؛ زیرساخت دسترسی به داده‌های x-road و شناسه دیجیتال ملی، electronic ID. این دو زیرساخت مهم دولت الکترونیک استونی در سال ۲۰۰۱ معرفی شدند و می‌توان آن‌ها را موفق دانست چرا که امروز ۹۹ درصد خدمات دولتی استونی آنلاین است. بیایید نگاهی دقیق‌تر به x-road و electronic ID استونی بیندازیم.

پایگاه داده‌ی یکپارچه و امن

زیرساخت x-road، لایه تبادل داده توزیع شده است؛ بستری که امکان دسترسی به بانک داده‌های غیرمتمرکز را به هر بخش دولتی یا خصوصی می‌دهد. زیرساخت x-road چالش محدودیت منابع اطلاعاتی برای ایجاد پلتفرم یکپارچه ملی (e-estonia) برطرف کرد، هزینه تبادل داده را کاهش داد و در نهایت امکان نشت داده‌های عمومی از پایگاه داده‌های ناایمن را از بین برد. در پایان سال ۲۰۱۹ به طور میانگین ماهیانه ۱۸۰ میلیون query به زیرساخت x-road ارسال شده است و حدود ۲۷۰۰ سرویس از این زیرساخت استفاده می‌کنند.

تشخیص هویت دیجیتال

شناسه دیجیتال ملی این امکان را فراهم کرده است که شهروندان به طور دیجیتال شناسایی و تشخیص هویت شوند. ۹۹ درصد افراد مقیم استونی شناسه دیجیتال دارند. اما شناسه دیجیتال چه کاربردی دارد؟ انتخابات محلی و ملی استونی با شناسه دیجیتال ممکن شده است و تمامی اظهارنامه‌های مالیاتی و نسخه‌های پزشکی به صورت آنلاین ثبت و پیگیری می‌شود.

زیرساخت‌های دیجیتال استونی e-estonia، می‌تواند سالانه ۸۰۰ سال زمان کاری را صرفه‌جویی کند!

شروع داستان یکی از پیشرفته‌ترین جامعه دیجیتال جهان

در اوایل ۱۹۹۰، دولت استونی همان‌قدر که برای رسیدن به اهداف اجتماعی در بستر دیجیتال تلاش می‌کرد بر توسعه زیرساخت‌های دیجیتال امن نیز تمرکز داشت.
حتی در برهه ای از زمان ( رشد اقتصادی سال ۲۰۰۰) به نظر آمد تحولات دیجیتال بر نابرابری‌ها دامن می‌زند و متوقف شده است اما دولت الکترونیک استونی توانست مسیری روبه‌رشد را در پی بگیرد.

موفقیت‌های دیجیتالی دولت الکترونیک استونی چشمگیرتر می‌شود وقتی می‌بینیم در سطح بین‌المللی به چالش‌هایی مانند قطع ارتباط زیرساخت‌های دیجیتال و درصد نفوذ دیجیتال شهروندان توجه نمی‌شود.

تحقق رویای شهروند الکترونیک

دولت الکترونیک استونی در سال ۲۰۱۴ امکان اقامت الکترونیک را ارائه داد؛ بستری که هر کسی از هر نقطه جهان می‌تواند شهروند الکترونیک شود و کسب‌وکارش را در آن راه‌اندازی و اداره کند.
در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار اقامت الکترونیک در بستر دولت الکترونیک استونی صادر شده است.

در دولت الکترونیک استونی چه خدمات دیگری ارائه می‌شود؟

شگفت‌انگیز است اگر بدانید دولت الکترونیک استونی هیچ دفتر مرکزی برای تحول دیجیتال نداشته است.
موفقیت دولت الکترونیک استونی بر زیرساختی هوشمندانه استوار است که پیش از این با آن آشنا شدیم و اکوسیستم خدمات دیجیتال در حول آن شکل گرفته است. بیایید به مهم‌ترین این خدمات الکترونیکی نگاهی بیندازیم.

سرویس تشخیص هویت و امضای دیجیتال

هر استونیایی دارای یک هویت دیجیتال است؛ برخلاف بسیاری کشورها که احراز هویت افراد را فقط به صورت حضوری انجام می‌دهند. در استونی هرکس می تواند با کارت شناسایی، شناسه تلفن همراه یا شناسه هوشمند امضای دیجیتال ارائه دهد و از خدمات دیجیتال استفاده کند.

زیرساخت اطلاعات یکپارچه

در قرن ۲۱ دولتی که بخواهد به نیازهای شهروندانش توجه کند و خدمات محور باشد نیاز به سیستم اطلاعات یکپارچه‌ای دارد.
دولت الکترونیک استونی این نیاز را در قالب پروژه x-road، سامانه e-land (ثبت زمین‌ها) و سامانه population registry (ثبت اطلاعات جمعیت شناختی شهروندان) مرتفع کرده است.

سرویس‌های امنیتی

حملات سایبری در سیستم های دیجیتال اجتناب‌ناپذیر است. دولت استونی روی امنیت سایبری سرمایه‌گذاری‌ کرده است و امروزه به یکی از کارشناسان بین‌المللی امنیت سایبری تبدیل شده است.
در حال حاضر کشور استونی از تکنولوژی بلاک‌چین برای حفظ یکپارچگی و امنیت داده‌ها استفاده می‌کند.
علاوه بر امنیت فضای دیجیتال، سرویس‌های دیگری مانند سامانه قوانین و مقررات، دادگاه دیجیتال و پلیس مجازی به امنیت و آسایش شهروندان کمک بسیاری کرده است.

سرویس‌های درمانی

سیستم سلامت استونی با خدمات دیجیتال بسیار متحول شده است. این سیستم به راحتی در دسترس بیماران، پزشکان و مراکز درمانی است.
در این سیستم، هر فرد یک پرونده الکترونیک سلامت دارد. البته اطلاعات بیماران فقط در دسترس افراد مجاز قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، سیستم آمبولانس دیجیتال با قابلیت پاسخ در کمتر از ۳۰ ثانیه و نسخه دیجیتال که فرایند تحویل دارو را برای بیماران و داروخانه‌ها راحت‌تر کرده است نیز بخشی از سرویس‌های درمانی الکترونیک استونی است.

خدمات دولت الکترونیک

احتمالا استونی تنها کشوری است که ۹۹ درصد خدمات عمومی آن دیجیتالی است. شهروندان فقط برای ازدواج و طلاق و خرید و فروش ملک مجبورند از خانه خارج شوند.
علاوه بر این‌ها کابینه دیجیتال نیز بخشی از بدنه دولت الکترونیک استونی است. تعجب نکنید! این سیستم با اتصال به بانک‌داده‌های معتبر به دولت کمک می کند تصمیم‌های بهتری اتخاذ کنند.

سرویس‌های حمل و نقل

سرویس‌های دیجیتال مکان‌محور در استونی به خوبی گسترش پیدا کرده‌اند؛ سیستم حمل و نقل هوشمند، پارکینگ‌های دیجیتال و ترانزیت هوشمند بخشی از این سرویس‌ها هستند. جالب است بدانید که خودروهای خودران از سال ۲۰۱۷ در استونی اجازه تردد دارند.

سرویس‌های مالی و کسب‌وکاری

راه‌اندازی کسب وکار در استونی سریع و آسان است چون تمامی مراحل بصورت آنلاین انجام‌پذیر است.
این یک واقعیت است که در جایی که تجارت آسان است، تجارت رشد می‌کند. از همین رو در استونی استارتاپ‌های زیادی شروع به کار کردند و در حال حاضر ۴ استارتاپ در استونی به درجه تک‌شاخ رسیده اند.

سرویس‌های آموزشی و تحقیقاتی

تحول دیجیتال در استونی بخش آموزش و پژوهش را نیز مورد توجه قرار داده است. این سیستم تضمین می‌دهد هر دانش‌آموز مهارت و دانش کافی برای دسترسی به زیرساخت‌ها و سرویس‌های دیجیتال را به‌دست آورد.
سرویس‌های مدرسه و کوله‌پشتی دیجیتال بخشی از سرویس‌های متنوع آموزشی و پژوهشی استونی است.

داستان موفقیت ساختن جامعه و دولت الکترونیک در استونی را خواندید؛ موفقیتی که حاصل همکاری و تلاش دولتی آینده‌نگر، فعالان فناوری اطلاعات و جامعه آگاه و روشن‌فکر بوده است.

به نظرتان ما چگونه می‌توانیم در ایران، جامعه و دولت الکترونیک داشته باشیم؟!

منابع

Is Estonia the Silicon Valley of digital government?
Estonia, the Digital Republic