امروزه دولت‌ها به دنبال راهی هستند تا داده‌ها را بین مردم و دفاتر دولتی به اشتراک بگذارند؛ آنچه برای رعایت اصل شفافیت ضروری می‌نماید. از طرفی نقش API عمومی (رابط کاربردی برنامه‌نویسی) در توسعه دولت الکترونیک کلیدی و حیاتی است چرا که دولت‌ها می‌توانند با ارائه API‌ها زمینه استفاده از داده‌های دولتی و خدمات یکپارچه را فراهم کنند. آیا وقت آن نیست دولت‌ها ماهیتی API گونه پیدا کنند؟!

بیایید مرور کنیم API چیست و چگونه عمل می‌کند؟

API چیست؟

API مخفف Application Programming Interface می‌باشد؛ رابطی که بین دو سیستم کامپیوتری ارتباط برقرار می‌کند. امروزه API کاربرد گسترده‌ای دارد؛ از API عمومی مانند نقشه‌های شهری و پرداخت آنلاین گرفته تا API خصوصی که برای اتصال بخش‌های مختلف دولت استفاده می‌شوند.

بیایید با یک مثال ببینیم API دقیقا چگونه عمل می‌کند!
رستورانی را تصور کنید؛ تعدادی مشتری، آشپزخانه و گارسون‌هایی که در آن مشغول به کارند.
گارسون (API) سفارش مشتری (برنامه نرم‌افزاری) را می‌گیرد و از آشپزخانه (پایگاه داده) دریافت و تحویل مشتری می‌دهد؛ بدون اینکه نیاز باشد مشتری بداند در آشپزخانه چه خبر است.
رستوران می‌تواند گارسون‌های زیادی داشته باشد یا فرد جدیدی را جایگزین گارسون قبلی کند.
به همین ترتیب نرم‌افزاری که از API استفاده می‌کند نیاز ندارد بداند در پایگاه داده چه خبر است.
API روش کارآمدی برای تعامل پایگاه داده‌های دولت الکترونیک با نرم‌افزارها و کسب‌وکارها است.

اگر می‌خواهید درباره‌ی API بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «API چیست؟» را هم بخوانید.

چرا دولت‌ها از API استفاده می‌کنند؟

به گفته سازمان ملل، دولت الکترونیک یک شاخص مهم توسعه پایدار است؛ دولتی که خدمات عمومی دسترس‌پذیر دارد و استفاده از فن‌اوری‌های نوین را برای شهروندان تسهیل کرده است.
امروزه شاخص توسعه دولت الکترونیک (EDGI) معیاری برای ارزیابی عملکرد دولت‌های جهان است.
این شاخص سه معیار اصلی دارد: خدمات آنلاین، زیرساخت‌های ارتباط از راه دور و سرمایه انسانی.
در همین راستا، خدمات دولتی آنلاین بسیار رایج شده است و شهروندان می‌توانند به راحتی به شبکه اینترنت متصل شوند.
در سال های اخیر، کشورهای زیادی مسیر توسعه دولت الکترونیک را به خوبی پیموده‌اند و در این مسیر استفاده از API برای این دولت‌ها مزایای زیادی ایجاد کرده است:
-امن بودن دسترسی آزاد به داده‌های دولتی
-کاهش هزینه‌های پیاده‌سازی سیستم‌های نرم‌افزاری
-کاهش هزینه‌های حاشیه‌ای مانند هزینه بازرسی و نظارت
-ارائه خدمات کامل‌تر و آسان‌تر به شهروندان
-کاهش هزینه‌ی ارائه خدمات به شهروندان و افزایش رضایت آن‌ها

در ادامه تجربه چند کشور از API برای توسعه دولت الکترونیک را بررسی خواهیم کرد.

کدام دولت‌ها برای توسعه دولت الکترونیک از API استفاده می‌کنند؟

ایالت داگلاس امریکا

مدیر خدمات داده ایالت داگلاس امریکا در مورد پروژه‌ی پلتفرم داده‌های باز گفته است که آن‌ها تصمیم داشتند برای کمک به نرم‌افزارهای منطقه‌ای، بستر داده‌های دولتی باز را ایجاد کنند.
متخصصان حوزه IT متوجه شدند برای رسیدن به این هدف، استفاده از API بسیار مهم است؛ فناوریی که می‌تواند داده‌ها را قابل خواندن و دسترس‌پذیر کند.

انگلستان

واحد خدمات الکترونیک دولتی (GDS) انگلستان، پلتفرم API دسترسی به gov.uk را فراهم کرده است.
این سرویس علاوه بر ایجاد دسترسی به داده‌های دولتی، بر ارائه درست این خدمت تمرکز کرده است. تیم فنی سامانه با تحلیل رفتار کاربران با استفاده از ابزارهای تحلیلی، در جهت تکامل پلتفرم API گام برمی‌دارد و آموزش‌های لازم را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

استونی

استونی را جمهوری دیجیتال می‌نامند؛ دولت این کشور مجازی، بدون مرز و محدودیت، بر بستر تکنولوژی بلاک‌چین و امن است.
دولت الکترونیک در استونی )e-estonia) بر دو پایه استوار است؛ زیرساخت دسترسی به داده‌های x-road و شناسه دیجیتال ملی، electronic ID. این دو زیرساخت مهم دولت الکترونیک استونی در سال ۲۰۰۱ معرفی شدند و می‌توان آن‌ها را موفق دانست چرا که امروز ۹۹ درصد خدمات دولتی استونی آنلاین است.
اگر می‌خواهید در مورد دولت الکترونیک استونی بیشتر بدانید خواندن مقاله آیا کشور استونی به سیلیکون‌ولی دولت الکترونیک تبدیل شده است؟ را پیشنهاد می‌کنیم.

فرانسه

دولت فرانسه بستر توسعه و ارائه API ایجاد کرده است. در این پلتفرم، بازه گسترده‌ای از انواع API وجود دارد و توسعه‌دهندگان نیز می‌توانند API خود را ارائه دهند. دسترسی به API می‌تواند عمومی یا خصوصی و با مجوز ویژه باشد.
برای مثال api داده های جغرافیایی Geo API عمومی است و دسترسی به نقشه‌های جغرافیایی و پیاده‌سازی سرویس‌های مکان محور را فراهم می‌کند اما api تشخیص هویت یکپارچه franceConnect دسترسی محدود دارد و برای استفاده از آن باید درخواستی ارسال کنند و در صورت تایید در اختیارشان قرار می‌گیرد.
شعار پلتفرم api دولت فرانسه این است:‌ « برای ساختن خدمات نوآورانه به تمام داده‌های دولتی دسترسی دارید.»
هر شخص یا کسب‌وکاری در سه گام ساده می‌تواند از این پلتفرم برای راه‌اندازی سرویسی جدید استفاده کند؛ پیدا کردن api، دریافت مجوز دسترسی به api و در پایان ساخت سرویس جدید برای شهروندان فرانسه.
برای مثال در شهر Nantes، خانواده‌ها می‌توانند تمامی خدمات رزرو و پرداخت اقامت و تفریحات اوقات فراغت خود را به صورت آنلاین انجام دهند. این سیستم قیمت‌گذاری‌ها را براساس داده‌های مالیاتی هر خانواده انجام می‌دهد.

سخن پایانی

بیایید به کشور خودمان نگاهی بیندازیم!
دولت الکترونیک ایران براساس شاخص توسعه دولت الکترونیک (EGDI)، در بین ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد و در سال ۲۰۱۸ به رتبه ۸۶ دست یافته است.
حال سوال این است که تحقق دولت الکترونیک در ایران چه چشم‌اندازی دارد و به کدام سمت می‌رود؟
این موضوع را در مطالب بعدی بررسی خواهیم کرد.

منابع

World e-government leaders based on E-Government Development Index (EGDI) in 2018
The Government Digital Service (GDS) in the UK launches an API (application programming interface) for the national data
How APIs Are Central to One County’s E-Government Revitalization