طی سال‌های اخیر تجارت الکترونیک پیشرفت چشمگیری داشته است. انقلاب دیجیتالی در صنعت پرداخت موجب شده تا پرداخت‌ها نیز به بستر دیجیتال انتقال پیدا کنند. افزایش پرداخت‌ها بر بستر دیجیتال به رشد اقتصاد دیجیتال و ایجاد نوآوری‌های جدید کمک کرده و موجب ایجاد چرخه‌ای شده که خود را تغذیه می‌کند.

این رشد چشمگیر باعث شده تا مرز بین کسب‌و کارهای فیزیکی و آنلاین نیز برداشته شده و تعریف‌های جدیدی در حوزه پرداخت شکل بگیرند. کسب‌و‌کارها به درستی دریافته‌اند که برای بقا و توسعه باید با ایجاد تجربه کاربری بهتر از طریق متنوع کردن روش‌های پرداخت و ارائه محصولات، سهم خود در بازار را گسترش دهند. بنابراین تحول در صنعت پرداخت دور از انتظار نیست و بدون شک نوآوری‌های جدیدی در این حوزه در انتظار ما است. اما نقش بانک‌ها در آینده صنعت پرداخت چیست؟ و چگونه بانک‌ها باعث تحول در صنعت پرداخت خواهند شد؟

نقش‌ بانک‌ها در اقتصاد دیجیتال

بانک‌ها قلب اقتصاد دنیا هستند. هرچند بانک‌ها بسته به توانایی و ظرفیت خود کارهای مختلفی انجام می‌دهند، اما نقش اصلی بانک‌ها دریافت سپرده‌ها از مشتریان و واگذاری این سپرده‌ها به افراد و کسب‌و‌کارهایی است که به منابع مالی نیاز دارند. بنابراین بانک‌ها در واقع با تامین منابع مالی کسب‌و‌کارهای بزرگ و کوچک به حرکت موتور اقتصاد کشور کمک کرده و باعث توسعه اقتصادی کشور می‌شوند.

در اقتصاد دیجیتال نیز بانک‌ها در مرکز تغییرات قرار دارند. بانک‌ها زیر نظر بانک مرکزی فعالیت کرده و به طور مستمر بر فعالیت‌های آن‌ها نظارت می‌شود. این موضوع باعث شده تا قانون‌گذاران بتوانند برای نقش‌آفرینی صحیح در توسعه اقتصادی، به بانک‌ها اختیارهای گوناگونی در زمینه پرداخت‌سازی بدهند. این اختیارها موجب شده تا پیشرفت صنعت پرداخت منوط به پیشرفت‌ بانک‌ها در حوزه فناوری شود.

صنعت پرداخت 

رشد زیست‌بوم پرداخت سریع و تاثیرگذار بوده است. فینتک‌ها از برتری خود در حوزه فناوری استفاده کرده به حوزه پرداخت ورود کرده‌اند. در میانه این کشاکش، بازیگران جدیدی در قالب پی‌تک‌ها پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. در حال حاضر پی‌تک‌ها ۲۵ درصد فینتک‌ها را تشکیل داده و تمرکز آن‌ها روی زنجیره ارزش پرداخت نظیر پرداخت‌یارها، PSPها و تامین‌کنندگان فناوری پرداخت است. 

در حال حاضر پی‌تک‌ها با سهم ۲.۱۷ تریلیون دلاری در بازار، به ارائه خدمات پرداخت سریع، راحت و یکپارچه مشغول هستند. حال با رشد یکباره پی‌تک‌ها، تغییر استراتژی در PSPها ناگزیر است.

در این پست به ارزیابی میزان نوآوری‌های ایجادشده توسط پی‌تک‌ها در حوزه‌هایی که بیشترین تاثیر را در صنعت پرداخت دارند (بانکداری باز، پرداخت لحظه‌ای، پرداخت‌های بین‌المللی، BNPN، کیف پول‌های دیجیتالی، سوپراپلیکیشن‌ها، پرداخت یکپارچه و ارزهای دیجیتال) می‌پردازیم.

هفت عامل تاثیرگذار در تحول صنعت پرداخت

بانکداری باز: نقطه عطف زیست‌بوم مالی

بانکداری باز یک روش جدید و یک چارچوب برای نوآوری در پرداخت ایجاد کرده است. در واقع بانکداری باز یک سازوکار جدید برای اجرای پرداخت یعنی پرداخت باز را به وجود آورده است. APIها را می‌توان به راحتی برای اجرای تک‌پرداخت‌ها و پرداخت‌های تکرارشونده استفاده کرد.  

APIها در کنار بانکداری باز پتانسیل‌ پرداخت‌های حساب به حساب (A2A) را از طریق حذف موانعی نظیر فرایندهای بانکی متفاوت افزایش داده است. بانکداری باز توجه جهان را به خود جلب کرده و مدل‌های کسب‌و‌کاری بانک‌ها را به طرز چشمگیری تغییر می‌دهد.

پرداخت‌های آنی: سرویس‌های ارزش افزوده و افزایش توان پرداخت‌های آنی

پرداخت‌های آنی از ساختار نوین بانکی برای تبادل وجه به صورت لحظه‌ای بهره می‌برند. با این که زیرساخت پرداخت لحظه‌ای چشم‌انداز صنعت پرداخت را برای همیشه عوض کرده است، اما ارزش واقعی این سرویس تنها زمانی مشخص می شود که در کنار آن سرویس‌های ارزش افزوده را نیز ارائه کنیم.

پرداخت‌های بین‌المللی: سریع‌تر، ارزان‌تر و بهتر

در حال حاضر پرداخت‌هیا بین‌المللی در عین کندی کارمزد بالایی دارند و شفافیت آن‌ها کمتر از پرداخت‌های درون‌مرزی است. با این حال، قانون‌گذاران زمینه را برای نوین شدن سیستم‌های پرداخت بین‌المللی آماده کرده و پی‌تک‌ها به تدریج در حال تغییر مدل کسب‌وکاری پرداخت‌های بین‌المللی هستند.

الان بخر، بعدا پرداخت کن: آینده‌ای پایدارتر

مدل الان بخر بعدا پرداخت کن (BNPL) مدل جدیدی است که به کاربران اعتبار خرید آنی را در ازای درصد مشخصی سود در بازپرداخت ارائه می‌کند. کسب‌و‌کارهای آنلاین از ذی‌نفعان اصلی سرویس‌های BNPL هستند و از طریق آن فروش خود را افزایش داده و میزان لغو سفارش‌ها را کاهش دهند. مشتریان نیز به دلیل راحتی دریافت اعتبار، سود کم و بازه پرداخت مشخص از BNPL برای افزایش قدرت خرید خود بهره می‌برند.

کیف پول‌های دیجیتال و سوپر اپلیکیشن‌ها: قابلیت‌های فراوان در یک مکان

کیف پول‌های دیجیتال به طرز چشمگیری کارمزد تراکنش‌های پرداخت را کاهش داده و به کاربران اجازه می دهند از یک نقطه منابع مالی خود را مدیریت کنند. سوپراپلیکیشن‌ها حتی یک گام فراتر رفته و تقریبا تمام نیازهای مالی و روزمره خود را برطرف کنند. در این زمینه آسیا پرچمدار حرکت به سمت سوپراپلیکیشن‌ها بوده و سهم بزرگی از کاربران کشورهای آسیایی، به خصوص در شرق آسیا، به طور روزمره از کیف پول‌های دیجیتال استفاده می‌کنند.

پرداخت یکپارچه: آینده صنعت پرداخت نامریی است

همان‌طور که کسب‌وکارها به سمت ایجاد تجربه کاربری شخصی‌سازی شده و راحت پیش می‌روند، پرداخت‌های یکپارچه به یک ارزش کلیدی تبدیل شده‌اند. پرداخت یکپارچه دیگر به جزیی از مدل‌های کسب‌وکاری تبدیل شده است تا جایی که شرکت‌های غیر مالی نظیر اسنپ و ایرانسل نیز پرداخت درون‌برنامه‌ای را به کاربران خود ارائه می‌دهند.

ارزهای دیجیتال: آینده پول

مدتی است که ارزهای دیجیتال و ارزهای دیجیتالی دولتی (CBDCها) محل بحث و گفتگوی محافل مالی هستند. ماهیت نامتمرکز و فناوری‌محور در کنار عدم امکان تغییر داده‌ها، شکل جدیدی از تبادل‌های مالی را به وجود آورده است. به همین دلیل برخی از بانک‌های مرکزی در سراسر جهان به دنبال ایجاد و معرفی ارز دیجیتال خود هستند تا از این ویژگی‌ها به نفع خود بهره ببرند. 

بانک‌ها و صنعت پرداخت

برای بانک‌ها تحول در پرداخت یک فرصت است. بانک‌ها باید با آغوش باز از دیجیتالی شدن و تحول پذیرایی کرده و پرچمدار تحول در صنعت پرداخت شوند. بانک‌ها و سایر ارائه‌کنندگان سرویس پرداخت باید با سرمایه‌گذاری در فناوری، تغییر در نحوه تفکر و مدل‌های کسب‌و‌کاری به ارزش‌هایی فراتر از پرداخت فکر کنند. همان‌طور که تقاضا برای روش‌های پرداخت تک‌محور، پرداخت یکپارچه و پرداخت‌های بین‌المللی آنی افزایش پیدا می‌کند، نقش بانک‌ها نیز پررنگ‌تر می‌شود.