در عصر دیجیتال، جایی که داده‌ها ارزشمندترین دارایی‌ها محسوب می‌شوند و تراکنش‌های مالی با سرعتی باورنکردنی در بستر اینترنت جابه‌جا می‌شوند، مفهوم اعتماد دچار دگرگونی بنیادین شده است. دیگر دیوارهای بلند و گاوصندوق‌های فولادی ضامن امنیت نیستند؛ بلکه کدهای پیچیده و الگوریتم‌های هوشمند وظیفه حفاظت از دارایی‌های ما را بر عهده دارند. در این میان، نقطه ورود به سیستم‌های بانکی فرایندی است که آن را با نام احراز هویت می‌شناسیم. اما روش‌های سنتی مانند نام کاربری و رمز عبور، دیگر پاسخگوی تهدیدات سایبری مدرن نیستند. اینجاست که فناوری‌های پیشرفته وارد میدان می‌شوند تا تعادلی ظریف میان امنیت حداکثری و تجربه کاربری روان ایجاد کنند.

در این پست قصد داریم به بررسی عمیق روش‌های نوین احراز هویت در سامانه‌های بانکی بپردازیم. از اسکن عنبیه چشم گرفته تا تحلیل رفتار کاربر و امضای دیجیتال، همه و همه قطعات پازلی هستند که آینده امنیت بانکی را شکل می‌دهند. 

پایان عصر رمزهای عبور ناامن و آغاز هویت دیجیتال

تا همین چند دهه پیش، احراز هویت در بانک به معنای حضور فیزیکی در شعبه، ارائه شناسنامه و تطبیق چهره توسط متصدی بانک بود. اما با ظهور بانکداری اینترنتی و سپس موبایلی، نیاز به روش‌های از راه دور احساس شد. رمزهای عبور و پین‌کدها اولین پاسخ به این نیاز بودند. اما گذر زمان نشان داد که انسان‌ها در انتخاب و حفظ رمزهای عبور بسیار ضعیف عمل می‌کنند. استفاده از رمزهای ساده، تکراری و یا نوشتن آن‌ها روی کاغذ، حفره‌های امنیتی بزرگی را ایجاد کرد که هکرها به راحتی از آن عبور می‌کردند.

امروزه، چالش اصلی در پیاده‌سازی احراز هویت در سامانه‌های بانکی، یافتن راهکاری است که در عین نفوذناپذیری، برای کاربر نهایی ساده و سریع باشد. مشتریان انتظار دارند در کسری از ثانیه و تنها با یک نگاه به گوشی موبایل خود، وارد اپلیکیشن بانک شده و مبالغ سنگینی را جابه‌جا کنند. پاسخ به این انتظار متناقض (سرعت در برابر امنیت)، در گذار از رویکرد «چیزی که می‌دانید» (رمز عبور) به ترکیبی از «چیزی که دارید» (توکن سخت‌افزاری/موبایل) و «چیزی که هستید» (بیومتریک) نهفته است. در این راستا، زیرساخت‌های APIمحور نقشی کلیدی ایفا می‌کنند تا این فناوری‌های پیچیده را به شکلی ساده در اختیار توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های مالی قرار دهند.

• انقلاب بیومتریک: وقتی بدن شما رمز عبور شماست
• شاید ملموس‌ترین تغییر در روش‌های نوین احراز هویت، استفاده از ویژگی‌های بیولوژیکی و منحصر‌به‌فرد انسان باشد. بیومتریک‌ها سطح امنیت را به شدت افزایش می‌دهند زیرا جعل آن‌ها بسیار دشوارتر از حدس زدن یک رمز عبور است.
• اثر انگشت: رایج‌ترین و پذیرفته‌شده‌ترین روش بیومتریک است. حسگرهای اثر انگشت که امروزه در اکثر گوشی‌های هوشمند وجود دارند، امکان ورود سریع به همراه‌بانک‌ها را فراهم کرده‌اند. با این حال، نسل جدید حسگرها (اولتراسونیک) با اسکن سه‌بعدی انگشت، امنیت را فراتر از سطح پوست برده‌اند.
• تشخیص چهره: این فناوری با تحلیل نقشه هندسی صورت، فاصله بین چشم‌ها و فرم اجزای چهره کار می‌کند. نکته حیاتی در اینجا، قابلیت تشخیص زنده بودن است. سیستم‌های پیشرفته که از طریق APIهای قدرتمند ارائه می‌شوند، قادراند تفاوت بین چهره واقعی انسان و یک عکس یا ماسک باکیفیت را تشخیص دهند. این قابلیت برای فرایندهای احراز هویت غیرحضوری بسیار حیاتی است.
• اسکن عنبیه و شبکیه: این روش‌ها از الگوهای پیچیده و منحصر‌به‌فرد چشم انسان استفاده می‌کنند. اگرچه امنیت آن‌ها بسیار بالاست، اما به دلیل نیاز به سخت‌افزار خاص، هنوز به اندازه اثر انگشت فراگیر نشده‌اند ولی در تراکنش‌های با مبالغ بالا و در سطح سازمانی کاربرد دارند.
• تشخیص صدا: بانک‌ها از این فناوری برای احراز هویت در تلفن‌بانک‌ها و مراکز تماس استفاده می‌کنند. سیستم با تحلیل فرکانس، لهجه و الگوهای صوتی مشتری، هویت او را تایید می‌کند و نیاز به پرسیدن سوالات امنیتی متعدد را از بین می‌برد.

بیومتریک رفتاری

در حالی که بیومتریک‌های فیزیکی بر ویژگی‌های فیزیولوژیک تمرکز دارند، نسل جدیدی از احراز هویت در حال ظهور است که بر رفتار کاربر نظارت می‌کند. این روش که بیومتریک رفتاری (Behavioral Biometrics) نامیده می‌شود، به صورت پس‌زمینه و نامریی عمل می‌کند و تجربه‌ای لذت‌بخش را رقم می‌زند.

این سیستم‌ها مواردی مانند:

• سرعت تایپ کردن و ریتم ضربه زدن روی کیبورد
• نحوه در دست گرفتن گوشی
• الگوی حرکت ماوس یا لمس صفحه نمایش
• عادات ناوبری در منوها

را تحلیل می‌کنند. اگر یک کلاهبردار حتی با داشتن رمز عبور صحیح وارد حساب شود، سیستم متوجه می‌شود که رفتار او با الگوی همیشگی صاحب حساب مطابقت ندارد و بلافاصله اقدامات امنیتی مانند درخواست احراز هویت ثانویه را فعال می‌کند. این لایه امنیتی هوشمند، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های احراز هویت در سامانه‌های بانکی محسوب می‌شود.

احراز هویت چند عاملی (MFA) و فراتر از آن

تکیه بر تنها یک عامل (مانند رمز عبور یا حتی اثر انگشت) همواره با ریسک‌های مختلفی همراه است. استاندارد طلایی امروز، احراز هویت چند عاملی است. این روش ترکیبی از موارد زیر است:

• دانش: رمز عبور، پین، پاسخ به سوال امنیتی.
• مالکیت: گوشی موبایل، توکن سخت‌افزاری، کارت هوشمند.
• ذاتی: اثر انگشت، چهره، صدا.

در بخش بزرگی از دنیا ارسال پیامک رایج‌ترین روش برای عامل دوم است، اما با توجه به آسیب‌پذیری‌هایی مانند تعویض سیم‌کارت، بانک‌ها به سمت روش‌های امن‌تری حرکت کرده‌اند:

• نوتیفیکیشن‌های درون‌برنامه‌ای: کاربر پیامی در اپلیکیشن بانکی خود دریافت می‌کند و تنها با یک لمس، تراکنش را تایید می‌کند.
• رمزهای یکبار مصرف مبتنی بر زمان: اپلیکیشن‌های تولید رمز (مانند Google Authenticator) که حتی در حالت آفلاین نیز کار می‌کنند.
• امضای دیجیتال موبایلی: استفاده از سیم‌کارت به عنوان یک توکن امنیتی که امضای دیجیتال معتبر قانونی را ممکن می‌سازد.

حلقه گمشده در زنجیره امنیت بانکی

پیاده‌سازی تمامی این فناوری‌های پیشرفته برای یک استارتاپ فین‌تک، یک فروشگاه آنلاین یا حتی یک موسسه مالی کوچک، کاری بسیار دشوار، پرهزینه و زمان‌بر است. اتصال مستقیم به دیتابیس‌های دولتی برای احراز هویت، توسعه الگوریتم‌های تشخیص چهره و مدیریت امنیت زیرساخت، نیاز به تیمی از نخبگان دارد.

اینجاست که پلتفرم‌هایی مانند پادیوم به عنوان یک توانمندساز وارد عمل می‌شوند. پادیوم با ارائه مجموعه‌ای جامع از APIهای بانکی و احراز هویت، این پیچیدگی را به چند خط کد ساده تبدیل می‌کند.

احراز هویت غیرحضوری (e-KYC): تحولی در تجربه مشتری

شاید بتوان گفت مهم‌ترین دستاورد ترکیب این فناوری‌ها، امکان‌پذیر شدن احراز هویت غیرحضوری یا e-KYC است. تا پیش از این، افتتاح حساب بانکی نیازمند کاغذبازی‌های فراوان و کپی گرفتن از مدارک بود. اما اکنون، با استفاده از APIهای احراز هویت و فناوری‌های هوشمند، یک کاربر می‌تواند در نیمه شب و در خانه خود:

• شماره موبایل و کد ملی خود را وارد کند
• عکس کارت ملی خود را اسکن کند
• یک ویدیوی کوتاه سلفی بگیرد

و حساب بانکی خود را افتتاح کند.

این فرایند نه تنها هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها را به شدت کاهش می‌دهد، بلکه نرخ جذب مشتری را نیز به طرز چشمگیری بالا می‌برد.

چالش‌ها و ملاحظات در احراز هویت

با وجود تمام این پیشرفت‌ها، مسیر احراز هویت در سامانه‌های بانکی خالی از چالش نیست. این چالش‌ها از نگرانی‌های مشتریان و نهادهای ناظر گرفته تا دغدغه‌های تامین امنیت اطلاعات و داده‌های مشتریان، همواره جزء نگرانی‌های اصلی بانک‌ها هستند:

• حریم خصوصی: جمع‌آوری داده‌های بیومتریک نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی کاربران ایجاد می‌کند. ذخیره‌سازی امن این داده‌ها به صورت کدهای هش شده و نه تصویر خام بسیار حیاتی است.
• شمول مالی: همه کاربران دارای گوشی‌های هوشمند پیشرفته با حسگرهای قوی نیستند. روش‌های احراز هویت باید به گونه‌ای طراحی شوند که اقشار مختلف جامعه را پوشش دهند.
• سوگیری در هوش مصنوعی: الگوریتم‌های تشخیص چهره گاهی در شناسایی اقلیت‌های نژادی یا جنسیتی دچار خطا می‌شوند. آموزش مداوم سیستم‌ها برای رفع این تبعیض‌ها ضروری است.

امنیت در عصر بانکداری باز

در نهایت، باید پذیرفت که روش‌های سنتی احراز هویت به تاریخ پیوسته‌اند. آینده متعلق به سیستم‌های هوشمندی است که هویت ما را نه با آنچه حفظ کرده‌ایم، بلکه با ویژگی‌های ذاتی و رفتاری‌مان می‌شناسند. احراز هویت در سامانه‌های بانکی اکنون فصل مشترک امنیت سایبری، هوش مصنوعی و تجربه کاربری است.

در این زیست‌بوم پیچیده، کسب‌وکارهایی برنده هستند که بتوانند سریع‌تر، امن‌تر و راحت‌تر اعتماد مشتری را جلب کنند. پادیوم با ارائه زیرساخت‌های یکپارچه و APIهای کارآمد، این مسیر دشوار را هموار کرده است. با استفاده از خدمات پادیوم، شرکت‌ها نه تنها امنیت داده‌های کاربران خود را تضمین می‌کنند، بلکه با ارائه تجربه‌ای مدرن و لذت‌بخش، استانداردهای جدیدی را در صنعت مالی کشور رقم می‌زنند. انتخاب پادیوم، انتخاب هوشمندانه برای ساختن آینده‌ای امن و مبتنی بر اعتماد است.

شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرویس‌های احراز هویت پادیوم فرم زیر را پر کنید تا کارشناسان پادیوم در اولین فرصت با شما تماس بگیرند: