بانکداری باز به مشتریان اجازه می‌دهد داده‌های تراکنش‌های خود را با سایر ارائه‌دهندگان خدمات مالی نظیر نئوبانک‌ها و فین‌تک‌ها به اشتراک گذاشته و زمینه ایجاد رقابت، نوآوری و فراگیری مالی را پدید آورند. متخصصین به اتفاق عقیده دارند بانکداری باز برای ایجاد یک بازار رقابتی خوب است، اما نگرانی‌هایی در خصوص حریم خصوصی مشتریان به وجود می‌آورد. تجربه بریتانیا به عنوان یکی از اولین کشورهایی که به پیشواز بانکداری باز رفته، نشان می‌دهد که به کمک این سرویس ضمن دسترسی مشتریان به خدمات مالی شخصی‌سازی شده، کسب‌و‌کارهای کوچک حوزه تسهیلات نیز جانی تازه گرفته‌اند. اما نقش دسترسی کاربران به داده‌ها چیست؟ و چطور به پیاده‌سازی بانکداری باز کمک می‌کند؟

تاثیر دسترسی کاربران به داده‌ها بر نوآوری

مشتریان بانکی هنگام دسترسی به خدمات مالی حجم بزرگی از داده تولید می‌کنند. اطلاعات دوره‌های سپرده‌گذاری، معوقات بانکی و بدهی‌ها به پیش‌بینی میزان ریسک‌پذیری مشتریان کمک بسزایی می‌کند. میزان سپرده و تراکنش‌ها نیازهای مالی مشتریان را مشخص کرده و داده‌های تراکشن های مالی کسب‌و‌کارهای کوچک نیز به تسهیلات دهندگان به ارزیابی سلامت مالی آن‌ها کمک می‌کند. 

به طور سنتی داده‌هلای مشتریان به طور عمده در اختیار بانک‌ها بوده است. در نتیجه و به باور متخصصان بانک‌ها نسبت به سایر بازیگران این عرصه برتری داده‌ای داشته‌اند. این برتری نیز می‌تواند منجر به ضرر کسب‌و‌کارهای حوزه مالی بشود. همچنین موانع بر سر دسترسی به داده‌های مشتریان می‌توانند نوآوری را در نطفه خفه کرده و امکان توسعه محصولات مفید مالی را از فین‌تک‌ها بگیرند. 

درهای گشوده‌شده توسط فناوری

اکنون پردازش، ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها از هر زمانی ساده‌تر و سریع‌تر شده است. این تحول در فناوری  باعث شده تا بسیاری با کمک بانکداری باز در صدد ایجاد دسترسی آزاد به داده‌های مشتریان و حذف انحصار بانک‌ها برآیند. به این ترتیب مشتریان بانک‌ها می‌توانند انتخاب کنند که داده های مالی خود را با چه کسانی و کسب‌و‌کارهایی به اشتراک می‌گذارند. 

مرکز تحقیقات سیاست‌های اقتصادی در یک مطالعه جدید ۴ جنبه بانکداری باز را بررسی کرده است:

ابتکارات دولتی برای پیاده‌سازی بانکداری باز

تاثیر بانکداری باز بر مشتریان و کسب‌و‌کارهای کوچک

تاثیرات جهانی بانکداری باز

توزیع تاثیر بانکداری باز در سطح کشوری

تاثیر دسترسی به داده‌ها در بانکداری باز

این مطالعه نشان می‌دهد که بسیاری از دولت‌ها در حال بحث برای اجباری کردن بانکدرای بازاند. رگولاتورهای ۸۰ کشور از ۱۶۸ کشور بررسی شده گام‌هایی برای پیاده‌سازی بانکداری باز برداشته‌اند و ۴۹ کشور از این ۸۰ کشور سیاست‌های اصلی بانکداری باز را تصویب کرده‌اند.یکی از کلیدی‌ترین عوامل پذیرش و پیاده‌سازی سیاست‌های بانکداری باز اعتماد مشتریان در به اشترک‌گذاری داده است. 

در بریتانیا تصویب سیاست‌های بانکداری باز در خصوص کسب‌و‌کارهای کوچک (با درآمد سالانه کمتر از ۲۵ میلیون پوند) به این کسب‌‌و‌کارها کمک کرده تا با یکدیگر و تسهیلات‌دهندگان روابط جدیدی ساخته و احتمال دریافت وام جدید توسط این کسب‌و‌کارها را ۲۵ درصد افزایش دهد. همچنین این کسب‌و‌کارها در مقایسه با تسهیلات بانکی سود کمتری به ارائه‌دهندگان تسهیلات خصوصی پرداخت می‌کنند.

از سوی دیگر با وجود سیاست‌های بانکداری باز، فضا برای نوآوری و توسعه فین‌تک‌ها فراهم می‌شود که در نتیجه آن، سرمایه‌گذاری روی این فین‌تک‌ها نیز افزایش پیدا می کند. طبق این مطالعه کشورهایی که مشتریان در آن‌ها علاقه بیشتری نسبت به اشتراک‌گذاری داده‌های خود نشان می دهند، افزایش محسوسی در سرمایه‌گذاری را تجربه می‌کنند. 

حریم خصوصی و امنیت

اما در کشورهایی که مشتریان روی به اشتراک‌گذاری داده‌های خود بسیار حساس‌اند کسب‌و‌کارهای فین‌تک نیز کمتر به این حوزه ورود کرده و در نتیجه دولت نیز ضرورت کمتری در خصوص پیاده‌سازی بانکداری باز احساس می‌کنند. به این ترتیب میزان علاقه مشتریان برای به اشترک‌گذاری داده‌ها و حساسیت آن‌ها نسبت به حریم خصوصی، نقشی تعیین‌کننده در سرعت پیاده‌سازی بانکداری باز در کشورها دارد. از‌این‌رو یکی از اولین حوزه‌هایی که باید مورد توجه مشوقان و ذی‌نفعان بانکداری باز قرار بگیرد، بحث امنیت اطلاعات و اقناع عموم به این امنیت است. حال باید دید که ذی‌نفعان بانکداری باز چگونه به این دغدغه عمومی پاسخ خواهند داد.